Amyu langai a labau hpe n gawn n sawn galaw ai gaw dai amyu hpe n gawn n sawn galaw ai lam rai nga ai. Daini Wunpawng amyusha ni a labau hte shingteng amying ni hpe kam mara sharin, kam mara ka hkrum ai aten ladaw langai du nga ga ai re.
Munghpawm Myen Mung laika sharin jawng ni hta 2020-21 hpaji ladaw tsang 7 jawngma ni sharin hkam la na matu htuk shapraw da ai lamu-ga hpaji laika hta lawm ai Wunpawng myusha ni a labau hte shingteng amying ni gaw n jaw n ang ai lam wuhpung wuhpawng law law kaw nna tsun ndau lai wa sai.
Ndai tsang 7 sharin laika hta Kachin amyusha ni hta amyu lakung 12 nga ai rai nna dai ni gaw “ကချင်၊ တဂုံ၊ ဒလောင်၊ ဂျိန်းဖေါ့၊ ဂေါ်ရီ၊ ခကူး၊ ဒုရင်း၊ မရူ(လောဂီ)၊ ရဝမ်၊ လရှီ(လာချစ်)၊ အကီးနှင့်လီဆူး” ni rai ma ai, nga nna grai shut ai hku ka da ai re.
Wunpawng Amyu Sha Mung Bawng Rapdaw (WMR) kaw nna Kachin ni hte seng ai labau hte shamying shaga ai lam ni hpe sharai ya na matu asuya prat ban hte ban tang shawn lai wa sai raitim, dai ni du hkra gram sharai ya ai lam n nga ai hta n-ga, ya 2020-21 hpaji ladaw hta tsang 7 ni a lamu-ga hpaji sharin laika hta grai shut shai ai hku nna ka bang da ai gaw labau hpe grai hkra machyi shangun ai hte Munghpawm kata na amyusha ni a zinlum lam hpe mung hkra machyi shangun wa na re lam June shata 27 ya shani ndau laika shapraw da masai.
Dai hte maren, Wunpawng Htunghking Hpung Ginjaw (WHG) kaw nna mung ndai lam hte seng nna gram sharai ya na matu Myen asuya hte gumsan ni de July 13 ya shani laika bang sa wa na re lam WHG Ningbaw Duwa Lasham La Nu kaw nna tsun lai wa sai re.
Dai sha n-ga, 2003 ning October 1 ya shani Myen Munghpawm asuya “La Wa Ka” kaw nna shapraw ai matsun laika hta Kachin ngu ai gaw Jinghpaw amyu langai hpe sha tsun ai re lam, kaga amyu lakung ni gaw Kachin kaw n lawm ai lam ka sanglang da ma ai re. Ndai lam hte seng nna mung amyu lakung 6 a dat kasa ni hte rapdaw salang ni Naypyidaw de sa nna gram sharai ya na matu sa tang madun lai wa sai.
Daini du hkra Myen Munghpawm Asuya a seng ang ai uphkang salang ni hte hpaji dap kaw nna hpa sanglang ai lam, mahtai jaw ai lam n nga shi ai re.
Lai wa sai 1959 ning Paliman Dimokresi prat na mabyin langai hte dai ni na mabyin ni hpe shingdaw yu ga.
1959 ning, September Shata 14 ya, Gup Tung ta 13 ya, Jinghpaw Prat shi laika No. 43 hta lawm ai shiga laika ngau “U PAN YEE ka ai Lamu-ga hpaji laika nsharin lu sana” hta lawu na hte maren lawm ai re.
Munghpawm Myen Mung ting na jawng ni hta, 1922 ning kaw nna dai ni du hkra sharin shangun tawn nga ai, U Pan Yee a “Chyun nuk du, Taing Pyi” ngu ai lamu-ga hpaji laika hta, ” Bum masha ni shat n hkru sha nna, shat kan a matu lagu sha ma ai,” ngu ka bang tawn ai majaw, dai laika hpe asuya ni dawm kau hkra, bumga de na ningbaw ni, seng ai Dap de tsun shana ya na matu, JInghpaw Prat No. 42 hta Laika ka Sara wa Pan Tsun e, aja awa ka shana dan lai wa sai re.
Dai Lamu-ga hpaji laika a lam hpe, Bumga Masha ni a Ningbaw kaba wa langai mi rai nga ai Duwa Zan Hta Sin e, Paliman zuphpawng kaw san shana dat wu ai.
San ai lam
Duwa Zan Hta Sin san shana ai gaw:-
(a) Munghpawm Myen Mung na jawng ni hta sharin ya na matu, U Pan Yee ka lajang tawn ai Lamu-ga Hpaji laika a laika man (94) hte (95) daw (8) hte (10) kaw e, Munghpawm Myen Mung sha ni rai nga ai Bumga de na Jinghpaw hte Hkang ni a ntsa e, nteng nman ai hku grai machyi na zawn ngu nna ka bang tawn da ai hpe Asuya ni chye myit ni?
(b) Chye yang. dai laika hpe ka lajang tawn ai wa hte, dai laika hpe sharin shangun tawn ai ni hpe kaning di na rai ta?
Dai hpe, Munghpawm Asuya Hpaji Dap Wunji wa htang shana ai gaw, U Pan Yee ka lajang da ai Lamu-ga Hpaji laika hpe jawng ni hta sharin shangun ai lam hpe dawm kau na matu Asuya ni hpajang da sai… ngu ai re.
Cabinet kaw nna shing rai, ndai Lamu-ga Hpaji laika a lam hpe, September shata 10 ya shani hpawng ai Asuya Hpung (Cabinet) zuphpawng kaw nna, Munghpawm Myen Mung na jawng ni hta nsharin shangun sana hku daw dan shagrin tawn manu ai rai.
Ndai gaw, Bumga Masha ni a matu Jinghpaw ni ningbaw nna Paliman kaw awng padang dawng hkawn sharawt lu ai lahkawng lang ngu na lang rai wa sai re.
Bai nna, Duwa Zan Hta Sin a Paliman na No. 2 ngu na arawng mung rai wa sai re.
Lai wa sai 1959 ning hta gaw Duwa Zan Hta Sin tang madun, madi madun ai hpe seng ang ai Myen Munghpawm Asuya kaw nna ahkyak la nna gram sharai ai lam galaw lai wa sai.
Laika Ka Sara George William Curtis tsun ai ga shagawp langai gaw, “While we read history we make history.”, “Anhte lai wa sai labau hpe hti nga ga ai hte maren labau hpe ya galaw nga ga ai.” Ya daini na anhte Wunpawng mungshawa hte wuhpung wuhpawng ni a tang madun ai lam hpe ahkyak la nna gram sharai ai lam galaw sa wa na ma ai kun, ngu ai hpe matut yu maram nna ninggam jat let madu a ahkaw ahkang hte tengman ai labau htunghking hpe shagrau sharawt sa wa na matu nang ngai yawng a lit rai nga ai law.
Ndai laika ngau a matu Jinghpaw Prat shi laika No. 43 hpe jaw ai Jinghpaw Prat Shi Laika Editor Duwa Lahpai Zau Bawm jan Lahtaw Nang Bawk hpe chyeju dum nngai law.